Boeddhisme, christendom en islam...
Door: Gert van de Pol
Blijf op de hoogte en volg Gert en Rieneke
30 Juni 2014 | Indonesië, Jogjakarta
Vanochtend klonk om 04.15 uur het weksignaal op mijn telefoon al weer. Zo hadden we dat natuurlijk zelf ingesteld. Vanochtend doen we namelijk een excursie naar Borobudur. Enorme boeddhistische tempel, waarvan de bouw in de achtste eeuw begon. Wat moet dat - zeker met de beperkte middelen van die tijd - een ongelooflijk zwaar karwei zijn geweest. Ook de bouw van deze tempels zal van veel mensen offers hebben gevraagd, al dan niet vrijwillig... Wie meer wil lezen over de Borobudur komt met een beetje googlen een heel eind, dus dat ga ik hier niet allemaal oplepelen.
Om goed vijf uur komt de chauffeur ons halen, en samen met vijf andere toeristen worden we naar de tempel gebracht. Indrukwekkend is het allemaal zeker. Maar eerlijk gezegd houdt een kort uitstapje op de terugweg me nog meer bezig. We stappen namelijk uit bij een boeddhistisch klooster. Oudere en jonge mannen (de meesten in het wit, sommigen in oranje) zijn daar bezig met meditatie. Tenminste: ik denk dat het dat moet zijn. Ze staan vrijwel stil. Onbeweeglijk, zonder om zich heen te kijken. Af en toe doen ze een klein stapje vooruit, maar ze doen dat als het ware in slow-motion, heel traag. Waartoe dit dient, wat deze mannen hiermee hopen te bereiken, hoe ze dit ervaren - voor mij blijft het voorlopig een gesloten boek. Ik sta er gewoon te ver vanaf, denk ik. Maar het schiet ook door me heen: wat zijn we veel dank verschuldigd aan Israël en vooral aan de God van Israël. Je opsluiten in jezelf - al is het voor vrome, religieuze oefeningen, om zelf steeds 'hogerop' te komen - is in elk geval niet de weg die Jezus wijst: in wat waarlijk vroomheid heet zijn we niet op ons eigen innerlijk en onze eigen ziel gericht, maar juist op de Ander/ander... Gezang 324 uit het Liedboek voor de kerken (staat ook in het nieuwe liedboek, nummer 272).
Rond kwart voor elf zijn we weer terug bij Setia Kawan. Net op tijd om een ontbijt te nuttigen. We kiezen voor omelet met twee tosti's. Prima!
Daarna overleggen we over het programma voor de komende dagen. We hebben inmiddels besloten om hier tot donderdag te blijven. Wel zijn we gisteren verkast van de VIP-room naar een economy room. De eerste kostte ongeveer € 22 per nacht (in Nederland, Engeland of Schotland betaal je voor een campingplaats meestal meer), de huidige € 10. De kamer is kleiner, heeft geen airco, geen televisie (dat maakt ons al helemaal niet uit), geen wastafel, geen warm water. Wat dan wel? Een prima bed, en ventilator die werkt, toilet en douche die naar behoren functioneren. Maar we douchen ons deze dagen dus met koud water. Nooit gedacht dat ik nog eens zover zou komen. En Rieneke al helemaal niet. Zij had het de afgelopen jaren al prima gevonden om op (natuur)campings te staan waar je je alleen met koud water kunt douchen. Maar dat was mij altijd te gortig. Nu vind ik het prima, maar ja - het klimaat is hier ook wel ff anders: elke dag minimaal een graad of 23, overdag maximaal zo'n 31° (gevoelstemperatuur zo'n 39°, lees ik steeds). Ok, je moet er ff aan wennen: koud douchen. Maar als je het goed aanpakt, ben je er zó doorheen. Wat ik met m'n hoofd wéét, VOEL ik nu weer ff: aan veel dingen die ongewoon voor je zijn, moet je gewoon wennen. Toen ik in een ver verleden bij de post werkte, vond ik het echt niet leuk als het regende. Maar was ik eenmaal buiten en er aan gewend geraakt, dan had ik er geen last meer van: je bent er dan doorheen. Zo heb ik er ook een hekel aan om te zweten. Met de temperaturen hier is dat onontkoombaar, en als ik er eenmaal dóór ben, maakt het ook niet meer uit. Als je zó ook een koude douche ingaat, is het uiteindelijk nog lekker ook. Vind ik. Of beter: vind ik onder deze temperaturen. ;-)
Terug naar vandaag. We overleggen via sms met Raymon over onze ontmoeting later op de dag. Hij komt ons om ongeveer drie uur ophalen. Leuk om hem weer te zien en nu in Indonesië! In de auto - hij heeft een auto met chauffeur gehuurd - vertelt hij dat hij nu een jaar predikant in Bandung is. Hij is niet gelukkig, dat merken we. Veel problemen in de kerk (waaronder etnische, maar ook met een van de andere predikanten). De druk lijkt enorm, hij oogt vermoeid. Veel werk. Als beginnend predikant, zo begrijpen we, heb je vaak geen enkele keus. Zo ging hij afgelopen zondag voor in Metro, Zuid-Sumatra. Niet omdat hij die beurt had aangenomen, maar omdat de senior-predikant dat had bepaald. Als ik daar wat over doorvraag, vertelt hij dat er in zijn kerk officieel weliswaar geen senior-predikanten bestaan, maar hij heeft met de praktijk te maken: als 'jonkie' moet hij gewoon doen wat oudere predikanten voor hem regelen. Ik word er wel verdrietig van, ik voel hoe zwaar hij het heeft. Als ik ernaar vraag, krijg ik de indruk dat hij niet veel mensen om hem heen heeft die hem hierin tot steun zijn. Zijn familie woont ver weg, in Sulawesi. Die ontmoet hij hooguit eens per jaar - en soms zelfs dat niet. Jammer genoeg hebben we niet voldoende tijd om door te praten - we zullen Raymon op onze gebedslijst plaatsen.
Dat alles staat in schril contrast tot wat we daarna beleven. We gaan met Raymon namelijk naar een zomerjongerenkamp van de kerk. Echt super leuk! De locatie alleen al: in Kiluarang, aan de voeten van de Merapi (beroemde/beruchte vulcaan).
We ontmoeten er ook Marieke, de enige Nederlandse in het gezelschap. Via haar internationale Taizé-contacten is ze als vrijwilliger bij dit kamp terecht gekomen. Terwijl ze nog nooit in Indonesië is geweest! Mooi om haar hier te ontmoeten en iets van haar verhaal te horen...
En wat zijn deze jongeren leuk! We raken met velen van hen in gesprek. Ze komen uit heel Java, de meesten van hen ontmoeten elkaar vandaag voor het eerst. Dat komt zo. Elke kerkelijke gemeente van het kerkverband mag maximaal drie jongeren als deelnemer opgeven. Er is dus schaarste in het aanbod, met als gevolg dat jongeren zich vaak bijzonder bevoorrecht voelen als ze mee mogen. De verantwoordelijkheid voor de selectie van de jongeren die mogen deelnemen berust helemaal bij de kerkenraad van elke gemeente. Meestal bepaalt de kerkenraad zelf, welke drie jongeren uit de gemeente mee mogen. Tja, je bent kerkenraad of je bent het niet... ;-)
De sfeer zit er zo te merken goed in, voor zover we merken: jonge grieten die elkaar gisteren nog niet kenden wisselen nu driftig persoonlijke gegevens uit. We begrijpen dat zij (nog) erg gecharmeerd zijn van Facebook... Ze lijken het fantastisch te vinden als je hen aanspreekt - je hebt bijna meteen een leuk gesprek met ze. De meesten van hen willen dolgraag in het Engels met je praten. En bijna allemaal verontschuldigen ze zich dat ze zo slecht Engels spreken. Het is inderdaad niet altijd even best, maar we kunnen elkaar begrijpen - meteen of na een paar pogingen. Prachtig toch?
Het 'kookteam' heeft erg z'n best
gedaan. Als we bij hun werkzaamheden en kijkje nemen raken we onder andere in gesprek met een meisje (is ze zestien?) dat tegen ons zegt hoe bijzonder ze het vindt dat ze vandaag christenen ontmoet die heel ver weg wonen - dat bemoedigt haar. Tja, wat zeg je dan? We raken aan de praat over de ramadan, die net begonnen is. Ze lijken nauwelijks te weten waar we het over hebben - de ramadan, daar hebben christenen toch niets mee? Ik vertel dat ik merk hoe groot de impact van de ramadan is op de hele samenleving. Dat herkennen ze wel, maar ze lijken daar niet of nauwelijks over na te denken. Ik denk: voor hen lijkt de ramadan en de impact daarvan gewoon een vaststaand punt op de kalender. Zoals veel mensen in Nederland die niets met het christelijk geloof hebben dat wellicht hebben als het over tweede paasdag, hemelvaartsdag of tweede pinksterdag gaat: het staat op de kalender, heeft impact op de hele samenleving, maar over de achtergrond ervan weet je weinig of niets. Laat staan dat je weleens nadenkt over de vraag waar deze dagen eigenlijk vandaan komen. Al luisterend snap ik dat wel, maar het is ook wel wat bevreemdend: terwijl minstens zo'n 85 procent van de bevolking om hen heen moslim is, is het voor hen - zo lijkt het - vooral een andere wereld, waar ze zich niet mee bezig houden...
Jammer dat de organisatie rond de maaltijd wat te wensen overlaat, althans vanuit ons Nederlandse perspectief: als iedereen in elke 'eetgroep' (inclusief leiding zijn er totaal bijna tweehonderd monden die gevoed moeten worden!) het bord met eten heeft, is het koud... Kan echt anders, maar het is ook waar dat niemand er last van lijkt te hebben.
Naast rijst is er kip: kippenpootjes, maar ook een pan met kippenkopjes en kippentenen. Ze gebruiken hier echt alles! Rieneke laat het vlees aan zich voorbij gaan - het voelt niet goed, zegt ze. Ik ben daar te vriendelijk voor ;-) - misschien dat ik daarom de volgende ochtend weer buikkrampen heb? ;-)
Na de maaltijd is er eerst drama: over Jozef en zijn dromen, Genesis 37. Ondanks de vertaling die Raymon in het Engels geeft, ontgaat ons veel.
De hilariteit ontgaat ons echter niet: alleen daarvan worden we al blij...
Aansluitend op het drama wordt het bijbelgedeelte gelezen (Genesis 37:1-14). De pericoop wordt door alle jongeren in hun eigen Bijbel mee gelezen, zodat het gezamenlijk hardop gelezen wordt. Ontroerend, vinden we. Daarna probeert een van de teamleiders het verhaal over Jozef te verbinden met Mattheüs 5:13-16, want het thema van dit zomerkamp is: "Keep your light on". Afgekort: KYLON. Op die vondst (KYLON) is de leiding, zo merk ik, best trots. Raymon vertaalt. De link tussen Genesis 37 en het thema vind ik ondertussen niet zo sterk: na een aantal positieve opmerkingen over Jozef krijgen de jongeren vooral op het hart gedrukt dat ze in de samenleving NIET zo moeten zijn als Jozef... Jozef is dus van meet af aan een negatief identificatiefiguur: zó moet het niet! Arme Jozef...
Na de 'preek' gaan de jongeren uiteen in gespreksgroepen. Dat duurt nogal, dus het is al negen uur geweest vóórdat we aan het 'Night prayer' beginnen. Geheel in Taizé-stijl - en die is voor de meeste jongeren (zo begrijp ik van Raymon) nieuw. Ook in Raymons kerk in Indonesië is er diversiteit die gemakkelijk voor verwijdering kan zorgen: de polariteit tussen 'pentecostal' en een traditie als Taizé... Met het geluid van klaterend water op de achtergrond zal het voor veel jongeren na deze intensieve dag niet gemakkelijk zijn om wakker te blijven in een avondgebed dat zoveel stiltemomenten bevat. Ook wij vechten, om eerlijk te zijn, op deze momenten wel tegen de slaap - hoe prachtig we ze ook vinden (of juist om die reden?)
Iets na tien uur is het tijd om afscheid van Raymon te nemen. Het is rustig op de weg, om ongeveer 22.50 uur zijn we terug in Setia Kawan.
Al met al: een prachtige, maar ook vermoeiende dag. Morgen meer rust inbouwen!
Om goed vijf uur komt de chauffeur ons halen, en samen met vijf andere toeristen worden we naar de tempel gebracht. Indrukwekkend is het allemaal zeker. Maar eerlijk gezegd houdt een kort uitstapje op de terugweg me nog meer bezig. We stappen namelijk uit bij een boeddhistisch klooster. Oudere en jonge mannen (de meesten in het wit, sommigen in oranje) zijn daar bezig met meditatie. Tenminste: ik denk dat het dat moet zijn. Ze staan vrijwel stil. Onbeweeglijk, zonder om zich heen te kijken. Af en toe doen ze een klein stapje vooruit, maar ze doen dat als het ware in slow-motion, heel traag. Waartoe dit dient, wat deze mannen hiermee hopen te bereiken, hoe ze dit ervaren - voor mij blijft het voorlopig een gesloten boek. Ik sta er gewoon te ver vanaf, denk ik. Maar het schiet ook door me heen: wat zijn we veel dank verschuldigd aan Israël en vooral aan de God van Israël. Je opsluiten in jezelf - al is het voor vrome, religieuze oefeningen, om zelf steeds 'hogerop' te komen - is in elk geval niet de weg die Jezus wijst: in wat waarlijk vroomheid heet zijn we niet op ons eigen innerlijk en onze eigen ziel gericht, maar juist op de Ander/ander... Gezang 324 uit het Liedboek voor de kerken (staat ook in het nieuwe liedboek, nummer 272).
Rond kwart voor elf zijn we weer terug bij Setia Kawan. Net op tijd om een ontbijt te nuttigen. We kiezen voor omelet met twee tosti's. Prima!
Daarna overleggen we over het programma voor de komende dagen. We hebben inmiddels besloten om hier tot donderdag te blijven. Wel zijn we gisteren verkast van de VIP-room naar een economy room. De eerste kostte ongeveer € 22 per nacht (in Nederland, Engeland of Schotland betaal je voor een campingplaats meestal meer), de huidige € 10. De kamer is kleiner, heeft geen airco, geen televisie (dat maakt ons al helemaal niet uit), geen wastafel, geen warm water. Wat dan wel? Een prima bed, en ventilator die werkt, toilet en douche die naar behoren functioneren. Maar we douchen ons deze dagen dus met koud water. Nooit gedacht dat ik nog eens zover zou komen. En Rieneke al helemaal niet. Zij had het de afgelopen jaren al prima gevonden om op (natuur)campings te staan waar je je alleen met koud water kunt douchen. Maar dat was mij altijd te gortig. Nu vind ik het prima, maar ja - het klimaat is hier ook wel ff anders: elke dag minimaal een graad of 23, overdag maximaal zo'n 31° (gevoelstemperatuur zo'n 39°, lees ik steeds). Ok, je moet er ff aan wennen: koud douchen. Maar als je het goed aanpakt, ben je er zó doorheen. Wat ik met m'n hoofd wéét, VOEL ik nu weer ff: aan veel dingen die ongewoon voor je zijn, moet je gewoon wennen. Toen ik in een ver verleden bij de post werkte, vond ik het echt niet leuk als het regende. Maar was ik eenmaal buiten en er aan gewend geraakt, dan had ik er geen last meer van: je bent er dan doorheen. Zo heb ik er ook een hekel aan om te zweten. Met de temperaturen hier is dat onontkoombaar, en als ik er eenmaal dóór ben, maakt het ook niet meer uit. Als je zó ook een koude douche ingaat, is het uiteindelijk nog lekker ook. Vind ik. Of beter: vind ik onder deze temperaturen. ;-)
Terug naar vandaag. We overleggen via sms met Raymon over onze ontmoeting later op de dag. Hij komt ons om ongeveer drie uur ophalen. Leuk om hem weer te zien en nu in Indonesië! In de auto - hij heeft een auto met chauffeur gehuurd - vertelt hij dat hij nu een jaar predikant in Bandung is. Hij is niet gelukkig, dat merken we. Veel problemen in de kerk (waaronder etnische, maar ook met een van de andere predikanten). De druk lijkt enorm, hij oogt vermoeid. Veel werk. Als beginnend predikant, zo begrijpen we, heb je vaak geen enkele keus. Zo ging hij afgelopen zondag voor in Metro, Zuid-Sumatra. Niet omdat hij die beurt had aangenomen, maar omdat de senior-predikant dat had bepaald. Als ik daar wat over doorvraag, vertelt hij dat er in zijn kerk officieel weliswaar geen senior-predikanten bestaan, maar hij heeft met de praktijk te maken: als 'jonkie' moet hij gewoon doen wat oudere predikanten voor hem regelen. Ik word er wel verdrietig van, ik voel hoe zwaar hij het heeft. Als ik ernaar vraag, krijg ik de indruk dat hij niet veel mensen om hem heen heeft die hem hierin tot steun zijn. Zijn familie woont ver weg, in Sulawesi. Die ontmoet hij hooguit eens per jaar - en soms zelfs dat niet. Jammer genoeg hebben we niet voldoende tijd om door te praten - we zullen Raymon op onze gebedslijst plaatsen.
Dat alles staat in schril contrast tot wat we daarna beleven. We gaan met Raymon namelijk naar een zomerjongerenkamp van de kerk. Echt super leuk! De locatie alleen al: in Kiluarang, aan de voeten van de Merapi (beroemde/beruchte vulcaan).
We ontmoeten er ook Marieke, de enige Nederlandse in het gezelschap. Via haar internationale Taizé-contacten is ze als vrijwilliger bij dit kamp terecht gekomen. Terwijl ze nog nooit in Indonesië is geweest! Mooi om haar hier te ontmoeten en iets van haar verhaal te horen...
En wat zijn deze jongeren leuk! We raken met velen van hen in gesprek. Ze komen uit heel Java, de meesten van hen ontmoeten elkaar vandaag voor het eerst. Dat komt zo. Elke kerkelijke gemeente van het kerkverband mag maximaal drie jongeren als deelnemer opgeven. Er is dus schaarste in het aanbod, met als gevolg dat jongeren zich vaak bijzonder bevoorrecht voelen als ze mee mogen. De verantwoordelijkheid voor de selectie van de jongeren die mogen deelnemen berust helemaal bij de kerkenraad van elke gemeente. Meestal bepaalt de kerkenraad zelf, welke drie jongeren uit de gemeente mee mogen. Tja, je bent kerkenraad of je bent het niet... ;-)
De sfeer zit er zo te merken goed in, voor zover we merken: jonge grieten die elkaar gisteren nog niet kenden wisselen nu driftig persoonlijke gegevens uit. We begrijpen dat zij (nog) erg gecharmeerd zijn van Facebook... Ze lijken het fantastisch te vinden als je hen aanspreekt - je hebt bijna meteen een leuk gesprek met ze. De meesten van hen willen dolgraag in het Engels met je praten. En bijna allemaal verontschuldigen ze zich dat ze zo slecht Engels spreken. Het is inderdaad niet altijd even best, maar we kunnen elkaar begrijpen - meteen of na een paar pogingen. Prachtig toch?
Het 'kookteam' heeft erg z'n best
gedaan. Als we bij hun werkzaamheden en kijkje nemen raken we onder andere in gesprek met een meisje (is ze zestien?) dat tegen ons zegt hoe bijzonder ze het vindt dat ze vandaag christenen ontmoet die heel ver weg wonen - dat bemoedigt haar. Tja, wat zeg je dan? We raken aan de praat over de ramadan, die net begonnen is. Ze lijken nauwelijks te weten waar we het over hebben - de ramadan, daar hebben christenen toch niets mee? Ik vertel dat ik merk hoe groot de impact van de ramadan is op de hele samenleving. Dat herkennen ze wel, maar ze lijken daar niet of nauwelijks over na te denken. Ik denk: voor hen lijkt de ramadan en de impact daarvan gewoon een vaststaand punt op de kalender. Zoals veel mensen in Nederland die niets met het christelijk geloof hebben dat wellicht hebben als het over tweede paasdag, hemelvaartsdag of tweede pinksterdag gaat: het staat op de kalender, heeft impact op de hele samenleving, maar over de achtergrond ervan weet je weinig of niets. Laat staan dat je weleens nadenkt over de vraag waar deze dagen eigenlijk vandaan komen. Al luisterend snap ik dat wel, maar het is ook wel wat bevreemdend: terwijl minstens zo'n 85 procent van de bevolking om hen heen moslim is, is het voor hen - zo lijkt het - vooral een andere wereld, waar ze zich niet mee bezig houden...
Jammer dat de organisatie rond de maaltijd wat te wensen overlaat, althans vanuit ons Nederlandse perspectief: als iedereen in elke 'eetgroep' (inclusief leiding zijn er totaal bijna tweehonderd monden die gevoed moeten worden!) het bord met eten heeft, is het koud... Kan echt anders, maar het is ook waar dat niemand er last van lijkt te hebben.
Naast rijst is er kip: kippenpootjes, maar ook een pan met kippenkopjes en kippentenen. Ze gebruiken hier echt alles! Rieneke laat het vlees aan zich voorbij gaan - het voelt niet goed, zegt ze. Ik ben daar te vriendelijk voor ;-) - misschien dat ik daarom de volgende ochtend weer buikkrampen heb? ;-)
Na de maaltijd is er eerst drama: over Jozef en zijn dromen, Genesis 37. Ondanks de vertaling die Raymon in het Engels geeft, ontgaat ons veel.
De hilariteit ontgaat ons echter niet: alleen daarvan worden we al blij...
Aansluitend op het drama wordt het bijbelgedeelte gelezen (Genesis 37:1-14). De pericoop wordt door alle jongeren in hun eigen Bijbel mee gelezen, zodat het gezamenlijk hardop gelezen wordt. Ontroerend, vinden we. Daarna probeert een van de teamleiders het verhaal over Jozef te verbinden met Mattheüs 5:13-16, want het thema van dit zomerkamp is: "Keep your light on". Afgekort: KYLON. Op die vondst (KYLON) is de leiding, zo merk ik, best trots. Raymon vertaalt. De link tussen Genesis 37 en het thema vind ik ondertussen niet zo sterk: na een aantal positieve opmerkingen over Jozef krijgen de jongeren vooral op het hart gedrukt dat ze in de samenleving NIET zo moeten zijn als Jozef... Jozef is dus van meet af aan een negatief identificatiefiguur: zó moet het niet! Arme Jozef...
Na de 'preek' gaan de jongeren uiteen in gespreksgroepen. Dat duurt nogal, dus het is al negen uur geweest vóórdat we aan het 'Night prayer' beginnen. Geheel in Taizé-stijl - en die is voor de meeste jongeren (zo begrijp ik van Raymon) nieuw. Ook in Raymons kerk in Indonesië is er diversiteit die gemakkelijk voor verwijdering kan zorgen: de polariteit tussen 'pentecostal' en een traditie als Taizé... Met het geluid van klaterend water op de achtergrond zal het voor veel jongeren na deze intensieve dag niet gemakkelijk zijn om wakker te blijven in een avondgebed dat zoveel stiltemomenten bevat. Ook wij vechten, om eerlijk te zijn, op deze momenten wel tegen de slaap - hoe prachtig we ze ook vinden (of juist om die reden?)
Iets na tien uur is het tijd om afscheid van Raymon te nemen. Het is rustig op de weg, om ongeveer 22.50 uur zijn we terug in Setia Kawan.
Al met al: een prachtige, maar ook vermoeiende dag. Morgen meer rust inbouwen!
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
