Olifanten!

Vandaag gaan we met Karel op pad. Hij had de hele dag voor ons beschikbaar, maar er is iets tussen gekomen. Gisteren hoorde hij dat er vanavond een huisdienst gehouden zou worden ter gelegenheid van een verloving. Zo gaat dat in Indonesië: dit soort dingen wordt op korte termijn op de rails gezet en blijkbaar wordt van een dominee zonder meer verwacht dat hij zich daarin voegt. Dus Karel moet niet alleen vanavond present zijn en een preek houden, maar dat ook nog voorbereiden en de liturgie opstellen.
Maar we vermaken ons in de pastorie prima. Henriëtte laat ons de fotorapportage van hun trouwdag zien (27 februari jl.), en ook een korte video. Hun trouwdag bevatte een mix van Indonesische en Nederlandse elementen. Bij de voorbereidingen heeft dat veel tijd en energie gekost, maar de dag zelf was dankzij alle 'onderhandelingen' een prachtig en onvergetelijk feest. Bijna alle directe familie van Henriëtte was uit Nederland overgekomen. Een van de meest indrukwekkende momenten was voor hen het moment dat er in Karels traditie gewoon bijhoort: dat zowel bruid als bruidegom bij hun ouders neerknielen, hen om vergeving vragen voor wat niet goed was, hen danken voor wat zij hen geschonken hebben en om een zegen voor hen bidden.
Het is al twaalf uur geweest als we kunnen vertrekken. Een van de kerkenraadsleden rijdt ons, want hij heeft een auto met een extra bank erin en ook Jampung en Nina willen met hun dochtertje graag mee. Dus gaan we met z'n zevenen aan de trip beginnen. We gaan naar een nationaal park, Way Kamas.
Onderweg hebben we mooie en boeiende gesprekken. Karel en de anderen proberen bijvoorbeeld te begrijpen hoe dat in Nederland nu eigenlijk zit met de secularisatie. Zij kunnen zich maar moeilijk voorstellen dat je tot geen enkele religie behoort. Dat is in Indonesië namelijk ondenkbaar: in je paspoort staat vermeld of je bijvoorbeeld christen, hindoe of moslim bent. Dat je tot geen enkele religie behoort is geen optie. Zo staat het feitelijk ook in de Indonesische grondwet: het geloof in God (hoe je daar ook invulling aan geeft) is een essentieel onderdeel van de Indonesische identiteit. Karel vraagt, hoe mensen in Nederland die afscheid hebben genomen van het christelijk geloof en niet zijn overgegaan tot een andere religie, zich spiritueel laten voeden. Ik probeer uit te leggen hoe divers dat is: sommigen houden zich daar helemaal niet mee bezig, anderen vestigen bij levensproblemen hun hoop vooral op de psycholoog of een of andere therapeut, terwijl een aanzienlijk deel hun leven vooral vult met werken, consumeren en leuke dingen doen: daarin zoeken zij zin en troost, hun 'spirit'. Ik probeer uit te leggen dat veel mensen in Nederland godsdienst als een privé-aangelegenheid beschouwen: leuk als het christendom voor jou werkt, maar voor mij doet het dat niet. Ze zien het als een liefhebberij: ik geniet ervan naar popconcerten te gaan, mijn buurman gaat liever naar de kerk...
Ze vinden dat allemaal erg raar: "That's very simple", zo vat Karel samen hoe dat bij hen overkomt. Ze verbazen zich zichtbaar over de oppervlakkigheid van deze in Nederland veel voorkomende levenshouding. Ik kan hen geen ongelijk geven.
Bij de ingang van het park verbazen ze zich over Indonesië zelf. De toegangsprijs is voor Indonesiërs 5.000 roepia, voor toeristen als wij 150.000 roepia. Op zo'n bedrag hadden ze niet gerekend, en het prijsverschil is hier ook wel absurd groot: dertig keer zoveel. Wij moeten er om lachen en betalen gewoon. Overigens heeft Karel wel korting weten te bedingen: uiteindelijk betaalt maar één van ons beiden de volle mep. Als ik vertel dat we zo'n benadering in Nederland al gauw discriminerend zouden vinden (Nederlanders een goedkoper tarief laten betalen dan buitenlanders), moeten ze weer hartelijk lachen en daarna maken ze op allerlei momenten steeds weer grapjes rond het thema discriminatie. Die Karel is sowieso een man met humor.
Het valt op dat hij me inmiddels is gaan aanspreken met 'dominee'. Ik vraag hem of hij de naam 'Gert' toch te moeilijk vindt - voor Indonesiërs blijkt die harde 'g' namelijk steeds een struikelblok. Dat is niet het geval, zegt hij - hij doet dat uit respect. Hij spreekt ook zijn collega's aan met 'pendeta' ('dominee'), licht hij toe. Dat vinden wij dan weer vreemd.
Hij vertelt nog wat meer over het gebruik, dat dominees vaak voor het leven in één gemeente staan. Vertrekt een dominee naar een andere gemeente, dan hangt er hier meteen een zweem van mislukking om heen. Voor het besef van Indonesiërs zet je zo'n stap als dominee alleen als je grote problemen hebt met de kerkenraad of gemeente...
Onderweg naar het hart van het park zien we apen. Maar de olifanten vormen het grote trekpleister van dit park. In feite gaat het hier om een veredelde dierentuin: deze olifanten worden speciaal gefokt en getraind om als attractie te dienen. Als je wilt, kun je tegen betaling een ritje op een olifant maken. We picknicken aan de kant van het water waar de olifanten een bad nemen. Op elke olifant zit een begeleider. Zo'n man, zo horen we, is in dienst van de overheid en heeft de verantwoordelijkheid voor één olifant. Dat is een fantastische baan: iedereen in Indonesië zou graag ambtenaar willen zijn, want dan zit je echt gebakken. Soms betalen mensen grote bedragen om een benoeming tot ambtenaar in de wacht te slepen. Uiteraard bevind je je dan in de sfeer van omkoping...
Hier nemen we een kort filmpje op om Rienke te feliciteren met haar dertigste verjaardag. Karel is onze cameraman en hij doet dat prima: de opname is in één keer goed... ;-)
We maken de reis terug (weer ruim twee uur rijden) en worden vervolgens gastvrij onthaald bij onze chauffeur. Zijn vrouw heeft een heerlijke maaltijd voor ons klaar staan.
Iets voor zeven uur zetten we Karel af bij het huis waar de 'verlovingsdienst' wordt gehouden. Op ons gastadres bij Japung en Nina frissen we ons wat op, daarna gaan we naar de pastorie. Tijd om nog eens rustig met Henriëtte te praten over haar ervaringen als zendingswerker, hoe ze hier terecht is gekomen, wat haar meeviel of haar juist zwaar is gevallen, waar ze mee bezig is en wat ze als haar uitdagingen ziet. De tijd vliegt. Als Karel eenmaal thuis is blijven we niet lang meer, want Japung en Nina zullen ondertussen wel thuis zijn van de Bijbelstudie-avond en we hadden beloofd dat we ook hun trouwfoto's nog zouden bekijken: een traditioneel Javaanse bruiloft.
Die laten ze ons graag zien. Al de dag vóór het huwelijk zijn er allerlei ceremonies. Eén ervan: de a.s. bruidegom trapt met zijn voet een ei kapot. Vervolgens moet de a.s. bruid voor hem neerknielen, de troep opruimen en zijn voet weer schoonmaken. Daarmee brengt ze tot uitdrukking dat ze hem zal respecteren! Even later moet de man in een ceremonie tot uitdrukking brengen dat hij hard zal werken en het geld dat hij verdient bij zijn vrouw zal brengen. Zó belooft hij als het ware dat hij voor haar zal zorgen...
Daarna is het bedtijd. Best vroeg voor ons doen (kwart over tien), maar we weten dat we sommigen mensen er een groot plezier mee doen... ;-)